Duurzaam reizen is niet moeilijk. In dit artikel laten we zien dat je avontuurlijk of comfortabel op reis kunt. Dit is hoe een moderne luxe reis eruit ziet.
Duurzaam reizen omdat het gewoon kan.
Met de vakantie voor de deur is het verleidelijk om er even tussenuit te gaan. In dit artikel gaat het om de duurzame kant van de reis. We verklaren de noodzaak van duurzaam reizen en stellen de vraag:
Wanneer is reizen eigenlijk duurzaam?
Daarna belichten we 4 manieren van reizen die zeer duurzaam zijn.
Bewustwording van de noodzaak.
De eerste reizen maak je meestal met je ouders. Tot de pubertijd zijn dat vaak korte tripjes in Nederland en reizen van 2 of 3 weken naar het buitenland. Vanaf de studenten leeftijd reist iedereen vaak zonder ouders en liever met vrienden. Daarna volgen de eigen gezin reizen die meestal weer lijken op hoe het reizen voor jou begon.
Kijken we nu naar duurzaam reizen dan kun je zeggen dat de noodzaak om duurzame keuzes te maken eind jaren 90 begon. Voor de eeuwwisseling was de klimaatverandering nog een stroming van gelijkgestemden. Daarna bleek de klimaatverandering een onontkoombaar feit dat iedereen aangaat. Ook de reizigers.
We kunnen dus zeggen dat iedereen die student was eind jaren negentig de noodzaak inziet van duurzaam reizen. Iedereen die vanaf de eeuwwisseling zelfstandig op reis is gegaan kon ervoor kiezen dat duurzaam te doen. De bewustwording van de noodzaak duurzaam op reis te gaan is er dus al ruim 20 jaar.
Wanneer is reizen duurzaam?
Duurzaam reizen is een vorm van gedrag waarmee we kunnen voorzien in de behoeften van het heden zonder daarmee het vermogen van toekomstige generaties, hier en elders op de wereld, te schaden om in hun behoeften te voorzien.
Deze definitie heb ik niet zelf verzonnen maar komt meerdere malen voor bij verschillende instanties.
Het gaat hier om de term ‘gedrag’ uit de definitie. Ons gedrag bepaalt dus of we duurzaam reizen of niet. Gedrag is alles wat anderen van ons kunnen waarnemen. Het maakt daarbij niet uit wat we daarbij denken, vinden of voelen. Het gaat erom wat wij laten zien met ons gedrag en dat bepaalt in grote mate de duurzaamheid van onze reis.
Reizen is dus duurzaam als wij ons daarnaar gedragen.
Dat maakt de vraag ‘wanneer is reizen duurzaam?’ een stuk eenvoudiger. Geef het antwoord maar op de volgende vragen:
- Is een reis voor 2 personen per dieselauto naar Alicante duurzaam?
- Is een reis voor 2 personen per trein naar Luxemburg duurzaam?
- Is een reis voor 2 personen te voet naar Keulen duurzaam?
Je kunt hier het verschil benoemen tussen 2 personen die 280 liter diesel brandstof verbruiken om 4000 kilometer af te leggen. 2 personen die tegelijk met nog 80 personen met behulp van elektriciteit 1000 kilometer afleggen. Of 2 personen die 200 kilometer gaan wandelen. Het is niet moeilijk om te zien dat de lange wandeling het meest duurzame gedrag is.
De oudste vorm van reizen is ook de meest duurzame manier van reizen.
Wandelen is de meest duurzame manier van reizen. Het is aan ons om in te zien dat wandelen ook een vorm van luxe is en garant staat voor een mooi avontuur. Je kunt niet ontkennen dat we in een andere wereld leven dan rond de eeuwwisseling.
Toen was wandelen misschien een geitenwollensokken activiteit. Maar als we goed kijken dan blijkt wandelen de nieuwe manier van luxe vakantie of avontuurlijke minitrip. Door het dichte netwerk van overnachtingsmogelijkheden en de toegankelijkheid daarvan via platforms als Airbnb of Booking kun je met een klein rugzakje en je creditcard een luxe vakantie weglopen.
Je woont bijvoorbeeld in Utrecht dan neem je de trein naar Hilversum waar je wandeltocht begint. Dan loop je van Hilversum naar Soesterberg. De volgende dag van Soesterberg naar Driebergen. Dan van Driebergen naar Amerongen en van Amerongen naar Rhenen. Je overnacht nog 1 keer in Wageningen en bent in een uurtje met de trein weer terug op Utrecht centraal.
Onderweg overnacht je in de meest bijzondere locaties, bijvoorbeeld in een gerestaureerde historische Tabakswaag uit 1806 in Amerongen dicht bij kasteel Amerongen. Waarom is dit soort wandelingen nu de nieuwe manier van luxe vakantie? Omdat het heel eenvoudig is om dit te doen.
Op zaterdag pak je een klein rugzakje in en je vertrekt pas laat in de middag. Van zondag tot en met donderdag heb je de hele dag met jezelf of elkaar. Eindelijk tijd om eens 5 uur achter elkaar ongestoord te genieten tijdens een ontspannen wandeling door de natuur. Er wordt elke avond voor je gekookt. Elke dag een fijn hotel. En als je er behoefte aan hebt kan de smartphone 5 dagen lang op niet storen. Geen zin om zelf die tocht te plannen? Er zijn zelfs mensen die je daarbij willen helpen.
Reizen voor je plezier is al meer dan 100 jaar een optie.
Het is ongeveer 10.000 jaar geleden dat de eerste mensen te voet begonnen te reizen. Ruim 100 jaar geleden bedachten we dat we ook zonder lastdieren als ezels en paarden konden reizen. In 1817 werd de oncomfortabele loopfiets bedacht. De voorloper van de stadsfiets. Die in zijn huidige vorm, zonder accu, zijn intrede rond 1890 deed. Voorzien van rubber Dunlop luchtbanden reisde men voor het eerst met plezier per fiets.
Daarmee zijn we aangekomen bij de tweede duurzame manier van reizen, de fiets. Wat is er niet duurzaam aan de fiets? De fiets. Die moet geproduceerd worden en iets maken is per definitie niet 100% duurzaam. Zeker een technisch product als een fiets is een gecompliceerd product om duurzaam te produceren. Zeker als er een accu bij komt kijken.
We blijven dus even bij de echte fiets die je met man of vrouw kracht voortbeweegt. Het gaat ook hier weer om ons gedrag. Ben je zover dat je een circulaire fiets wilt kopen? Indien ons koopgedrag zich aanpast dan zijn de circulaire producten beschikbaar. Wij zelf zijn de mensen die de wereld kunnen veranderen. Kijk maar eens naar deze Nederlandse fiets.
Nu je zo’n circulaire fiets van plastic hebt. Of minder duurzaam, omdat ze aan de andere kant van de wereld worden gemaakt van hout of bamboe hebt. Kan de duurzame lol beginnen. Stel je woont in Oegstgeest en je hebt 2 weken de tijd. Waar zou je aan kunnen denken als je een avontuurlijk vakantie wilt? Bijvoorbeeld een tochtje Normandië.
Elektrische voertuigen waar je 100 jaar geleden al mee op reis kon.
De kans die we 100 jaar geleden gemist hebben kunnen we misschien nog goed maken door massaal elektrisch te gaan rijden. Het eerste elektrische voertuig wat effectief gebruikt kon worden was een elektrische koets voor 12 personen. Het ding reed rond in Amerika en had een topsnelheid van 32 kilometer per uur. Rond de eeuwwisseling in 1900 was de verdeling van aandrijfmotoren voor auto’s: 40% stoom, 40% elektrisch, en maar 20% benzine.
Stoom was te onhandig en stierf snel uit. Elektrisch was (en is) overladen met voordelen: schoon, geluidloos, mechanisch eenvoudig en weinig onderhoud. In de steden was het elektrisch rijden in die periode de meest populaire manier van duurzaam vervoer. Benzine motoren veroorzaakten vieze en schadelijke uitstoot en maakten lawaai. Net als nu.
Het is niet helemaal duidelijk waarom nu precies benzine boven elektrisch werd verkozen. De meest voor de hand liggende reden was de makkelijke verkrijgbaarheid van benzine. Elektriciteit was vooral in de steden verkrijgbaar. Daarbuiten was benzine de enige andere optie. Met de massale olieproductie die begin 19e eeuw op gang kwam daalde ook nog eens de prijs van benzine. Gemak prefereerde boven duurzaamheid en de elektrische auto delfde het onderspit. Tot nu dus.
Met ander gedrag begin 19e eeuw had onze klimaatrealiteit er nu wellicht heel anders uit kunnen zien. Stel eens voor dat de verbrandingsmotor nooit echt tot ontwikkeling was gekomen. Stel eens voor dat alle investeringen die in het ontwikkelen van verbrandingsmotoren is gestoken voor elektrische aandrijving was gebruikt. Inclusief de ontwikkeling van slimme accu’s die nu pas goed op gang komt zoals bij Northvolt.
Elektrisch rijden dus. Een duurzame manier van reizen die ook anno 2022 nog aanpassing vergt. Wil je die wandelvakantie ergens in de Italiaanse Alpen doorbrengen? Dan is een paar extra vakantiedagen en een planning met militaire precisie van belang. Het netwerk voor laadstations is in ontwikkeling. Zie bijvoorbeeld deze vacature op ons platform.
Reizen met openbaar vervoer is effectief wanneer iedereen het doet.
In de vergelijking of reisgedrag duurzaam is noemde ik op nr. 2 het koppel dat met de trein naar Luxemburg reist. Luxemburg is op het gebied van het openbaar vervoer namelijk uniek. In 2020 werd Luxemburg het eerste land ter wereld dat gratis openbaar vervoer aanbood over het gehele land. Die beslissing maakt deel uit van een mobiliteitsstrategie van de Luxemburgse regering om de bevolking bewust te maken dat verandering mogelijk is.
Die maatregel is niet alleen van toepassing op de inwoners van Luxemburg, maar ook op toeristen en Franse, Belgische of Duitse werknemers uit de grensstreek die werken in Luxemburg. Gratis openbaar vervoer betekent minder uitgaven voor mensen met een laag inkomen. Het inkomstenverlies van de ticketverkoop wordt opgevangen door belastingen.
De Luxemburgse regering wil met die mobiliteitsstrategie tot 2025 reizigers overtuigen om vaker gebruik te maken van de fiets, het openbaar vervoer of te gaan wandelen.
Duurzaam reizen begint bij de overtuiging dat reizen voor vakantie of werk duurzaam moet zijn.
Het RIVM deed in 2004 uitgebreid onderzoek naar het duurzame gedrag van de Nederlanders. Op allerlei gebied is onderzocht of wij ons duurzaam gedragen. Met andere woorden laten we middels ons gedrag zien dat we overtuigd zijn van de noodzaak? Welke keuzes maken Nederlanders op het gebied van duurzaamheid en hoe kunnen we dat zien?
Op pagina 88 staat onder punt 7.6.5. Toerisme een interessante verhandeling over ons gedrag als toeristen:
- De meest gebruikte vervoermiddelen om naar een vakantiebestemming te gaan, zijn de auto (52%) en het vliegtuig (19%)
- De bus wordt door 8% gebruikt, de trein door 5% en de fiets door 3%
- De ‘hoog duurzamen’ blijken als toerist niet per se duurzamer gedrag te vertonen dan de ‘laag duurzamen’. Ze nemen weliswaar iets minder vaak de auto voor hun langste vakantie, maar niet minder vaak het vliegtuig en ook niet (significant) vaker de trein of de fiets.
Het is ondertussen bijna 20 jaar later. Moeten we bij onszelf te rade gaan of de bovenstaande cijfers nog op ons van toepassing zijn? Bestaat de vliegschaamte uit de Coronatijd nog? Wat is er over van onze goede voornemens om niet zo makkelijk meer een Cityhopper te nemen voor een weekendje Barcelona? Wie is de afgelopen zomer met de trein naar zijn of haar vakantiebestemming gegaan?
Sustainablejobs.nl zet zich in voor een duurzame samenleving. Dat doen we door werkgevers en werknemers met een duurzame mindset met elkaar te verbinden. Zowel nationaal als internationaal. Daarom gaat duurzaam reizen ons aan het hart. Een wereldwijde verandering is waar we elke dag hard voor werken.
Geschreven door Michel Kleinjan