Duurzaamheid van het Amazonewoud waarborgt een onschatbare biodiversiteit. Het speelt een cruciale rol bij het reguleren van het mondiale klimaat.
Gedurende de geschiedenis heeft het Amazonewoud uitdagingen gekend, maar ook momenten van vooruitgang in duurzaamheid en bescherming. De reis van het Amazonewoud door de tijd biedt inzicht in de evolutie van onze benadering van duurzaamheid.
Inheemse beschermers van het Amazonewoud.
De oorsprong van het streven naar duurzaamheid in het Amazonewoud gaat terug tot lang voor de moderne tijd. Inheemse gemeenschappen leefden in harmonie met dit rijke ecosysteem. Ze wisten dat hun welzijn verweven was met het behoud van de natuurlijke wereld om hen heen. Deze inheemse beschermers beheerden het bos op een wijze die rekening hield met de delicate balans van flora en fauna. Ondanks hun wijsheid en zorg werden ze geconfronteerd met onderdrukking door koloniale en kapitalistische krachten.
Exploitatie en ontbossing: een donkere periode.
Naarmate de industrie opkwam en de wereldwijde vraag naar natuurlijke hulpbronnen groeide, kwam het Amazonewoud in het vizier van exploitatie. De 20e eeuw zag dramatische ontbossing, aangedreven door landbouw, veeteelt en infrastructuurontwikkeling. De gevolgen waren desastreus: verlies aan biodiversiteit, broeikasgasemissies en veranderingen in het wereldwijde klimaat. Het Amazonewoud leed onder het gewicht van economische belangen, en duurzaamheid leek ver weg.
Internationale aandacht en bescherming inspanningen.
Gelukkig begonnen in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw milieuactivisten en internationale organisaties hun aandacht op het Amazonewoud te richten. Overheden in de regio begonnen natuurreservaten op te richten en wetten in te voeren om ontbossing tegen te gaan. De ‘Aarde-top’ van 1992, georganiseerd door de Verenigde Naties, markeerde een mijlpaal in de erkenning van duurzaam bosbeheer als cruciaal voor de planeet.
Keerpunt onder Lula’s leiderschap.
Tijdens het presidentschap van Lula da Silva (2003-2010) werden grote stappen gezet in de richting van duurzaamheid en natuurbescherming. Zijn beleid richtte zich op het aanpakken van illegale ontbossing, het versterken van inheemse rechten en het bevorderen van duurzame ontwikkeling. Partnerschappen met internationale organisaties ondersteunden groene initiatieven. Dit tijdperk toonde aan dat politiek leiderschap een verschil kan maken in het behoud van het Amazonewoud.
Nieuwe uitdagingen en kansen.
Met Lula’s terugkeer aan de macht in 2023 staan het Amazonewoud en duurzaamheid opnieuw centraal. Hoewel vooruitgang geboekt is, zijn er nog steeds uitdagingen, zoals industriële druk en de noodzaak van duurzame economische alternatieven. Samenwerking met inheemse leiders, wetenschappers en internationale partners is het cruciaal om effectieve maatregelen te implementeren voor toekomstige generaties.
De complexiteit van ontbossing.
Het beschermen van het Amazonewoud tegen ontbossing is een langdurige uitdaging geweest. Sinds 1978 is bijna een miljoen vierkante kilometer regenwoud vernietigd in verschillende landen. Ontbossing heeft meerdere oorzaken, zoals veeteelt, kolonisatie, commerciële landbouw, bosbouw, mijnbouw en olie- en gasontwikkeling. Overheden en particuliere belangen hebben allemaal bijgedragen aan dit complexe vraagstuk.
Monitoring en toekomstperspectieven.
Hoewel monitoringssystemen zoals satellietgegevens in Brazilië succesvol zijn gebleken, variëren de ontbossing trends per land. Economische en menselijke factoren blijven de drijvende krachten achter ontbossing. Het blijft essentieel om economische prikkels te creëren voor het behoud van bossen en samen te werken op internationaal niveau.
Ontbossing trends in de Amazone-landen variëren per land:
Brazilië bezit meer dan 60 procent van het Amazone-regenwoud. De ontbossing in het Braziliaanse Amazonegebied is halverwege de jaren 2000 scherp afgenomen als gevolg van overheidsinterventies. De afgelopen jaren is die daling echter tot stilstand gekomen en begint de ontbossing weer toe te nemen.
Het tempo van bosverlies in Peru vertoont de afgelopen tien jaar een stijgende trend. Redenen voor de stijging zijn onder meer de aanleg van de Transoceanische snelweg, die havens in de Stille Oceaan verbindt met het hart van de Amazone. Er is ook een toename van de goudwinning langs de oostelijke helling van de Andes en een toegenomen houtkap.
Het tempo van het bosverlies in het Colombiaanse Amazonegebied is sinds 2000 ongeveer gelijk gebleven.
De ontbossing in Bolivia piekte in 2008 en opnieuw in 2010. Over het geheel genomen is het verliespercentage van het land toegenomen met het op een na hoogste tempo in het Amazonegebied.
Het tempo van het bosverlies in het Amazonegebied in Ecuador is tussen 2001 en 2012 toegenomen. Een van de grootste zorgen van milieuactivisten is het besluit van de regering om het Yasuni National Park open te stellen voor olieboringen.
Slechts een deel van de staat Amazonas in Venezuela wordt beschouwd als onderdeel van het Amazone-regenwoud. Het grootste deel van het regenwoud van Venezuela bevindt zich in gebieden die deel uitmaken van het stroomgebied van de Orinoco. Het bosverlies in het Venezolaanse Amazonegebied is sinds 2000 vrijwel vlak gebleven.
De Guyana’s
Hoewel Suriname, Guyana en Frans-Guyana geen deel uitmaken van het stroomgebied van de Amazone, worden hun bossen vaak op één hoop gegooid als onderdeel van het Amazone-regenwoud. Het bosverlies in de drie landen is de afgelopen jaren sterk toegenomen.
De ontbossing in het Amazonegebied wordt aangewakkerd door verschillende trends:
- Verhoogde overheidsleningen en investeringen in infrastructuur, zoals wegen en dammen.
- Toenemende financiering van de particuliere sector door interesse in opkomende markten en groeiende binnenlandse welvaart.
- De stijgende vraag naar grondstoffen zoals rundvlees, soja, suiker en palmolie.
- Hydro-elektrische projecten: grote delen van het regenwoud zijn onder water gezet door dammen zoals de Balbina-dam, die na voltooiing 2400 vierkante kilometer regenwoud heeft overspoeld.
- Hoge prijzen voor mineralen en edelmetalen hebben geleid tot mijnbouwactiviteiten in verschillende landen. De goudprijs stijging tijdens de COVID-19-pandemie heeft de interesse in mijnbouw verder vergroot, wat heeft geleid tot zowel illegale als legale activiteiten.
- De ontwikkeling van olie- en gasbronnen in het westelijke Amazonegebied heeft gezorgd voor toekenning van grote delen van regenwoud voor exploratie en exploitatie. De belangrijkste oorzaak van ontbossing is de aanleg van infrastructuur en milieuvervuiling door olielekken en afvaldumping.
Conclusie.
De ontbossing in het Amazonegebied wordt aangedreven door een complex samenspel van factoren. Overheidsbeleid, particuliere investeringen en de vraag naar natuurlijke hulpbronnen dragen bij aan een snelle ontbossing. Economische afhankelijkheid en de schuldenproblematiek van sommige Amazone-landen maken het moeilijk om duurzame keuzes te kunnen maken.
Landen zijn vaak grote leningen aangegaan om exploitatie, ten goede van olie en gaswinning, te financieren. Het terugbetalen van die leningen moet gedaan worden met de opbrengsten van olie en gas. De Amazone-landen hebben dan moeilijke keuzes te maken: investeren in een groene toekomst en het tegengaan van ontbossing? Deze keuze kan alleen gemaakt worden door de terugbetaling van olie/ gas en andere industriële leningen op te schorten. Gaan de investeerders van de geïndustrialiseerde landen hiermee akkoord?
Sustainablejobs.nl heeft als doel een duurzame toekomst te helpen opbouwen. We helpen door inzicht te geven in de professionele mogelijkheden die er zijn. Door enerzijds duurzame vacatures aan te bieden en anderzijds door professionals te helpen een duurzame droombaan te vinden. Onze community bouwen we om iedereen met een duurzame visie te verbinden. Onder andere door onze blogs en sociale media kanalen informeren we je over duurzame onderwerpen.
Geschreven door Michel Kleinjan